Türkiye’de son 10 yılda global ısınma, iklim değişikliği ve yağış rejimlerindeki farklılıklar başta olmak üzere çeşitli nedenlerle 25 havzadan 20’sinde su varlığı azalırken 5’inde artış gerçekleşti.
Tarım ve Orman Bakanlığı’na nazaran, vatandaşların su derdi yaşamaması için içme ve ziraî maksatlı kullanılanlar başta olmak üzere, önlemleri hayata geçiriyor.
10 yılda su varlığı nereden nereye geldi
Bakanlık, 2013-2022 periyodunda Türkiye’deki havzalarda meydana gelen su varlığı değişimini mercek altına aldı.
25 havzadan 20’sinde su varlığında önemli düşüş yaşandı
10 yıllık periyotta mevcut 25 havzadan 20’sinde su varlığında değerli düşüşler görülürken 5’inde artış tespit edildi.
Nehirlerdeki su azalışı sayılara yansıdı
Yapılan tahlile nazaran, 2013’te yüzde 92,5 doluluğu yakalayan Asi’de bu sayı 2022’de yüzde 43,5’e geriledi. Akarçay’da yüzde 78’den yüzde 35,1’e düşen su varlığı, son 10 yılda Büyük Menderes’te yüzde 87,8’den yüzde 37,1’e, Fırat-Dicle’de yüzde 74,9’dan yüzde 46,4’e, Kızılırmak’ta yüzde 76,7’den yüzde 35,8’e, Konya-Kapalı’da yüzde 56,5’ten yüzde 36,5’e ve Küçük Menderes’te yüzde 73,1’den yüzde 45,5’e indi.
En büyük kuraklık Burdur’daki göller ve Gediz Havzası’nda
En dikkat alımlı düşüş ise Burdur’daki göller ve Gediz Havzası’nda yaşandı. Burdur’daki göllerde 2013’te yüzde 61 olan doluluk oranı 2022 prestijiyle yüzde 5,9’a, Gediz’de ise yüzde 76,6’dan yüzde 7,7’ye geriledi.
Beş havzadaki su varlığı arttı
Diğer yandan kimi havzalardaki su varlığında artış belirlendi. Batı Karadeniz Havzası’nda doluluk oranları 10 yıllık periyotta yüzde 53,5’ten yüzde 87,8’e, Çoruh’ta yüzde 51’den yüzde 67,7’ye, Doğu Karadeniz’de yüzde 71,8’den yüzde 83,7’ye, Meriç-Ergene’de yüzde 72,9’dan yüzde 73,3’e ve Seyhan’da yüzde 83,1’den yüzde 88’e yükseldi.
Özellikle Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes havzalarında çok su zahmeti ön plana çıkarken alınan önlemlerle sorunlar giderilmeye çalışıldı.
Su ölçüsü azalan iller
İl bazında bakıldığında, Burdur, Konya, Aksaray, Afyonkarahisar, Kütahya, Manisa, Nevşehir, Niğde, Yozgat, Çankırı, Çorum, Ankara, Kırıkkale’deki depolama tesislerine gelen su ölçülerinde değerli azalmalar görüldü.
İçme suyu açısından Ankara, İstanbul, İzmir, Yalova ve Kilis üzere kentlerde kurak devirlerde yaşanması olası su düşünceleri ek su kaynaklarının devreye alınmasıyla tahlile kavuşturuldu ve sorun yaşanmasının önüne geçildi.
Türkiye genelindeki artışlar
Öte yandan Türkiye genelinde 1 Ekim 2021-1 Nisan 2022 periyodunda yağışlarda olağana nazaran yüzde 2,7, 2021 yılı su/tarım yılı yağışlarına nazaran ise yüzde 25,3 artış gerçekleşti.
Bölge geneli kümülatif yağışlarda Güneydoğu Anadolu Bölgesi haricinde tüm bölgelerde normaller civarı yahut olağana nazaran artış oldu.
418 sulama gayeli rezervuarın 375’i yeterli
Yapılan tahlil sonucunda 418 sulama gayeli rezervuarın 375’inin kâfi, 24’ünün kısıntılı, 19’unun kritik etkin hacme sahip olduğu tespit edildi.
Bu datalara dayanılarak “genel sulama planlaması” hazırlanıyor ve sulama dönemi boyunca haftalık, günlük hareket planı önlemleri uygulanıyor.
Bakanlıkca atılan adımlar
Bakanlıkça oluşturulan Hareket Planı Önlemleri kapsamında yapılacaklar da belirlendi. Buna nazaran, şu adımlar atılıyor:
- Çiftçilerin su eksikliğinden ziyan görmelerini önlemek gayesiyle mülki yönetim amirleri, lokal yöneticiler, sulayıcı teşkilat yöneticilerinin iştirakiyle geniş iştirakli toplantı yapılarak, mevcut suyun adil bir formda dağıtımı için bir kurul kurulması planlandı.
- Gece sulamasının yaygınlaştırılması ve sulamada sabit tesislere (meyve bahçeleri) öncelik verilmesi hedeflendi.
- Sulayıcı teşkilatların ve ilgililerin de katıldığı toplantılar düzenlenerek, sulamalarda yapılacak kısıntı konusu kıymetlendirilmesi ve bunun su kullanıcılarına duyurulması için ilgili mülki amirlere ve lokal yöneticilere gerekli yazılı ve kelamlı ikaz yapılması kararlaştırıldı.
- Kısıntılı dağıtım programının hazırlanması ve sulama planlaması doğrultusunda dağıtım yapılarak suyun tasarruflu kullanılması amaçlandı.