Duygu Erdoğan – Domates salçası ve konservesi ihracatına kayıt uygulaması getirildi. Bu kapsamda ürünlerin iç piyasa dengesi açısından yakın takibe alındığı değerlendiriliyor. Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yayımlanan ‘İhracı Kayda Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’ ile ‘ihracı kayda bağlı mallar’ listesine “domatesler (sirke veya asetik asitten başka usullerle hazırlanmış veya konserve edilmiş)” ve “salça” da eklendi. Ticaret Bakanlığı, ürünlerin ihracatının ‘yasaklandığı’ şeklindeki iddialara karşı sosyal medya hesaplarından yaptığı açıklamada, bu ürünlerin ihracatında kayıt uygulamasına gidildiğini belirtirken, düzenlemenin ürünlerin ihracatının yasaklanması ya da kısıtlanmasını ifade etmediği vurgulandı. Açıklamada, “Bu ürünlerin ihracatı bakanlığımız iznine tabî kılınmamıştır” denildi.
Sanayi tipi olarak bilinen salçalık domates hasadı pek çok üretici bölgede son aşamaya geldi. Üreticinin mazot, gübre, ilaç, işçilik gibi maliyetlerinin yüzde 200 ile 300 arasında artışlar yaşadığı bu dönemde sanayi domatesine yönelik üretici ilgisinin azalma endişesi var. Yanı sıra salça fiyatlarında bir süredir iki katına çıkan fiyatlar da dikkat çekiyordu. Yapılan düzenlemenin ürünlerin yakın takibe alındığının göstergesi olduğu değerlendirildi.
‘Yasaklama değil’
Uludağ Meyve ve Sebze Mamulleri İhracatçıları Birliği (UMSMİB) Başkanı Özkan Kamiloğlu, hammadde yani domates üretiminde yeterlilik endişesi olabileceğini ifade ederken, bu durumlarda önce iç piyasanın ihtiyaçlarının düşünüldüğünü söyledi. Kamiloğlu, “Tarımda bir handikap var. Yükselen üretici maliyetleri nedeniyle çiftçi kazanmadığı ürünü ekemez. Üretim giderlerinin sürdürülebilir şekilde desteklenmesi lazım. Bu tedbirleri ürün çok olduğunda da az olduğunda da sağlayabilmeliyiz. Tarım artık tüm ülkelerde bu planlamalar ile teşvikler ile yürütülüyor. Salça konusunda ise elbette önce kendi tüketimimizi düşünmeliyiz ama bizim de ihracatçı olarak taahhütlerimiz var. Bir ülkede yıllardır partnerimiz olan bir firmaya ürün yok derseniz, gelecek sene size güvenip ihaleyi vermezler. Bu bir yasaklama değil ama ancak işlerin yavaşlayacağı açık” diye konuştu.
Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak ise, bakanlıkla konuyla ilgili görüşmeler yaparak, sürecin yürütülmesine dair planlamalarını sağlayacaklarını belirtti.
‘Salça ihracatında dünyada 5. sırada’
Kamuoyunda bakanlığın açıklamasının ‘domates yasağı’ şeklinde algılandığını vurgulayan Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, bu kayıt uygulamasının domates konserve ve salçasında olduğunu ifade etti. Karar ile ihracatın yasaklanmadığı ancak yavaşlatılacağı sinyalinin verildiğine vurgu yapan Yıldırım, temel nedeninin salça fiyatlarının çok yükselmesi olduğunu söyledi. Bu etkenin arkasında ise üretici ve sanayici maliyetlerinin artışı olduğunu ifade eden Yıldırım, “Bir ürünün ihracatının kayda bağlı mallar listesine alınması demek, o ürünün ihracatının yakın takipte olacağı, gerekli görülürse ihracat kısıtlamalarına gidileceği anlamına gelir. Ürünle ilgili bir ihracatçı birliği belirlenir, o birlik hangi firmanın nereye ihracat yapacağını, ne kadar yapacağını, nasıl yapacağını gibi detayları alır, işler ve uygulama gerçekleşir. Yani bir şekilde işler daha yavaşlar… Domates, Türkiye için çok önemli bir ürün. Türkiye, Çin ve Hindistan’dan sonra dünyanın en büyük üçüncü domates üreticisi. Yıllık 13 milyon ton üretim var. 13 milyon tonun 4-4.5 milyon tonu sanayi tipi domates. 122 ülkeye domates ya da ürünleri ihraç ediliyor. Türkiye dünya ihracatında yüzde 7 pay ile beşinci sırada. Türkiye için domatesin ne kadar önemli bir ürün olduğunu bunu değerlendirerek yapılan ihracatın önemiyle de görebiliyoruz” dedi.