Askeri uçaklar, derin sulardaki denizaltıları nasıl tespit ediyor

---

Gemilerin denizaltılardan daha düzgün olduğu birçok şey var. Örneğin gemiler; çok daha büyüktür, daha fazla kapasiteye sahiptir, inanılmaz ölçüde kargo taşıyabilir, insanoğlunun bildiği en güçlü silahlardan kimilerini barındırabilir ve fırlatabilir.

Gemilerin denizaltılara nazaran üstün olduğu çok fazla alan var. Bununla birlikte, bir denizaltının olağan bir gemiye nazaran belirleyici avantajı, denizaltının istediği vakit gözden kaybolabilmesidir.

Bir denizaltının su altında kalırken dalış yapma ve seyahat etme yeteneği, onu dünya sularında çalışan en kıskanılacak makinelerden biri yapar.

Almanların, her iki dünya savaşında da düşman gemilerini pusuya düşürmek ve hareketlerini bozmak için memleketler arası sularda “saldırı denizaltıları” konuşlandırmasının nedeni budur.

O günlerde dalgaların altında bir denizaltının varlığını tespit etmek neredeyse imkansızdı; hem askeri hem de ticari gemilerin yakınlarda bir denizaltı olup olmadığını bilmelerinin hiçbir yolu yoktu.

Bununla birlikte, sonar ve öbür askeri teknolojilerin gelişmesi sayesinde, denizaltılar artık yalnızca yakındaki gemiler tarafından değil, tıpkı vakitte su yüzeyinin binlerce metre üzerinde uçan uçaklar tarafından bile tespit edilebilir hale geldi.

Su altında denizaltıların varlığını tespit etmenin birkaç yolu vardır, lakin bu içeriğimizde, muhakkak bir bölgede bir denizaltının varlığını tespit etmek ve doğrulamak için askeri uçaklar tarafından uygulanan metotlara göz atacağız.

Ses dalgaları

Askeri uçakların denizaltıları tespit etmede kullanıkları birinci prosedür SONAR. Basitçe söylemek gerekirse, SONAR (SOund NAvigation Ranging), muhakkak bir bölgedeki objeleri algılamak/bulmak için ses dalgalarına dayanan bir tekniktir.

SONAR, ses dalgalarını kullanarak cismin boyut, uzaklık ve öbür datalarını bulur. Bu sistem, sesin su altında yayılmasını kullanarak su altında/ üstünde gezmeyi, haberleşmeyi ve başka cisimleri tespit etmeyi sağlayan bir tekniktir.

İkinci usul: Sonobuoy

Muhtemelen “Sonobuoy” terimini daha evvel hiç duymadınız. Sonobuoy, bir uçaktan yahut gemiden düşürüldüğünde denizaltıları tespit etmeye ve su altı araştırmaları yapmaya yardımcı olabilecek taşınabilir bir sonar sistemidir.

Sonobuoy’lar, bidonlarda paketlenir ve uçağa monte edilir. Uçak suyun üzerinde belli bir bölgeden geçtiğinde uçaktan atılırlar. Misyonun tabiatına uygun olarak kullanılan etkin, pasif ve özel maksatlı sonobuoylar olmak üzere üç ana tip sonobuoy vardır.

Sonobuoy’lar nasıl çalışır

Bir uçak, ekseriyetle su altında çalışan bir denizaltı aramakla görevlendirildiği bir ‘hedef alanına’ sahiptir. Amaç alanın boyutu, uçağın araması gereken denizaltı tipine bağlıdır.

Örneğin, nükleer denizaltılar daha fazla hareket kabiliyetine sahiptir, bu nedenle uçak mürettebatı nükleer bir denizaltı arıyorlarsa daha büyük bir amaç alana sahip olacaktır.

Uçak, maksat alanın üzerindeki boşluğa ulaştığında, denizaltının yüzeyde olup olmadığını belirlemek için süratli bir radar araması ve akabinde görsel bir arama (sensörler ve yerleşik ekipman kullanarak) yapar.

Denizaltı yüzeyde bulunamazsa, uçaktan sonobuoy tüpleri denizin yüzeyine bırakılır.

Bir sonobuoy, su yüzeyine temas ettiği anda açılır ve evvelce programlanan derinliğe gerçek inmeye başlar.

Cismin üstünde, yüzeyin üzerinde kalan bir radyo frekansı anteni bulunur. Sonobuoy’un sabit bir formda dalması için yüzeyinin çabucak altında bir yelken bulunur. Ayrıyeten aygıtın alt kısmında, akustik enerjiyi toplayan ve dönüştüren bir dönüştürücü de vardır.

Konuşlandırılan sonobuoy’un ilettiği bilgiler, uçağın yerleşik bilgisayarlarında görünür ve tahlil edilir. Uçaktaki yetkili, daha sonra bu dataları veritabanlarıyla karşılaştırır ve bir eşleşme bulunursa yakınlarda bir denizaltı olduğu varsayılır.

Ancak, denizaltının o bölgedeki varlığını fiilen doğrulamak için, bu sefer faal olan öteki bir sonobuoy daha konuşlandırılması gerekir.

İkinci sonobuoy, su altında her tarafa akustik dalgalar yayar. Bu dalgalar yakındaki bir denizaltıya çarptığında ana sisteme geri dönerler.

Bu metot, yalnızca yakınlarda bir denizaltının varlığını doğrulamakla kalmaz, birebir vakitte denizaltının su altındaki pozisyonunun belirlenmesine de yardımcı olur.

Sonobuoy tarafından yapılan işi daha da doğrulayan Manyetik Anomali Tespiti üzere birkaç öbür yol daha vardır. Fakat, düşman denizaltılarının tespiti kelam konusu olduğunda, sonobuoy’lar tüm dünyadaki donanmalar için birinci ve en tanınan seçimdir.

---