İbrahim Arslan’ın haberi
Slovenya’da, ”Houston, bizim sorunumuz var” (Houston, we have a problem) adlı belgeselde, uzay merkezi kuran eski Yugoslavya’nın lideri Mareşal Yosip Broz Tito’ya, Amerikalıların 1961 yılında uzay teknolojisinin alımı için 2,5 milyar dolar ödediği iddia ediliyor.
Sloven yapımcı kardeşler Boştyana ve Jige Virca tarafından hazırlanan ve 2013 yılında yayımlanması hedeflenen belgeselin tanıtım fragmanları, “soğuk savaş döneminde uzay yarışının ve Yugoslav uzay programının” en büyük sırlarını konu alıyor.
Konuları zaman zaman ”komedi” tarzda da işleyen belgeselde, ”şaşırtan” bilgilere rastlandığına dikkati çekiliyor. Belgeselde, Avrupa’daki ilk uzay merkezinin Tito tarafından Hırvatistan’la Bosna-Hersek arasında kalan askeri hava üssü olan ”Jelyava”da ”Obje 505” adıyla inşa edildiği belirtiliyor.
Amerikan Haber Alma Ajansı’nın (CIA) 1960 yılında bu yeri keşfettiği belirtilen belgeselde, ABD’nin 1961’de, uzaya uçuş teknolojisinin alımı için Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’ne 2,5 milyar dolar ödediği iddia ediliyor.
Belgeselde, aynı yıl ABD devlet başkanı John Kennedy’nin ülkesinin uzaya astronot gönderebileceğini açıkladığı görüntülere yer veriliyor.
”Uzay araştırmacısının gizli kitabı ilham kaynağı olmuş”
Sloven yapımcılar, belgeselde, eski Yugoslavya topraklarında dünyaya gelen, Avusturya-Macaristan ordusunda havacı mühendis yüzbaşı olarak görev yapan ve Viyana’da 1928 yılında ölen Herman Potoçnik’in gerçek tarihsel kişiliğini esas aldıklarına vurgu yapıyor.
Belgeselde, Yüzbaşı Potoçnik’in 1928’de “Uzaya uçma sorunları ve roket motorları” (Das Problem der Befahrung des Weltraums – der Raketen Motor) adıyla kendisi için yazdığı, modül uzay istasyonları ve benzeri konulara işlediği kitabının 1947 yılında Tito’nun yakınında bulunanlarca ele geçirildiği ifade ediliyor.
Tito’nun 1948’de Stalin’le çatışmasından sonra Potoçnik’in açıklanmayan gizli teknik çözümlerine dayanarak gizli uzay programının esasını oluşturduğu ve bu yönde hızlı bir çalışma başlattığı belirtilen belgeselde, Yugoslavya’nın böylece uzay konusunda hızlı bir ilerleme kaydettiği ifade ediliyor.
Belgeselde, Ay’a inen ”Apollo 11” mürettebatının 1970 yılında Tito’yu da ziyaret ederek, Ay’dan kendisine toprak takdim ettiğine de vurgu yapılıyor.
Uzay yarışı
Uzay yarışı, ABD ve SSCB arasında 1957’den 1975’e kadar rekabet olarak sürdü. Soğuk savaşın bir parçası olan uzay yarışının başlangıcı, II. Dünya Savaşı’ndan kalma roket teknolojisine, savaştan sonra ortaya çıkan uluslararası gerginliğe ve Sovyetlerin 4 Ekim 1957’de ”Sputnik 1” adlı ilk yapay uyduyu fırlatmasına dayanıyor.
ABD ile SSCB arasında yaşanan uzaya uydu fırlatma yarışında, Rus astronot Yuri Gagarin 12 Nisan 1961’de ”Vostok 1” aracıyla yaptığı uçuşla Dünya yörüngesine başarıyla ulaşan ilk insan oldu. ABD’nin ise yörüngeye girebilen ilk insanlı uçuşu, 20 Şubat 1962 yılında, John Glenn yönetimindeki Mercury-4 aracı ile gerçekleşti. ABD ile SSCB arasında devam eden uzay yarışında Amerikalı Neil Armstrong ”Apollo 11” ile yaptığı yolculukta Ay’a ilk ayak basan insan unvanını kazanmıştı.
AA